คนลักษณ์ 1 เพอร์เฟกชันนิสต์ (Enneagram Type 1)

1. บุคลิกภาพของคนลักษณ์ 1

ลักษณ์ 1 (Enneagram Type 1) หรือ “เพอร์เฟกชันนิสต์” (The Perfectionist) เป็นบุคคลที่มีความมุ่งมั่นและยึดมั่นในหลักการ คนลักษณ์นี้อยู่ในศูนย์ท้อง ซึ่งหมายความว่าพวกเขาใช้สัญชาตญาณในการตอบสนองต่อสถานการณ์ต่างๆ และมีอารมณ์โกรธเป็นพลังขับเคลื่อนหลัก แม้ว่าพวกเขาจะรู้สึกโกรธจากความไม่สมบูรณ์แบบหรือความไม่ยุติธรรมที่พบเจอบนโลกใบนี้ แต่คนลักษณ์ 1 มักจะเก็บความรู้สึกโกรธไว้ในใจไม่แสดงออกมาโต้งๆ เพราะขัดกับจริยธรรมและมาตราฐานที่พวกเขาตั้งไว้ 

คนลักษณ์นี้ เชื่อว่าโลกนี้มีเพียงขาวกับดำ ถูกกับผิด ไม่มีตรงกลาง ต้องเป็นไปตาม กฏระเบียบ หลักการ วัฒนธรรมจริยะธรรมที่มีการสอนมาแบบเป๊ะๆ หรือความเชื่อของเขา ซึ่งคนลักษณ์นี้มักจะขาดความหยืดยุ่น หากคนลักษณ์นี้ทำผิดพลาดอะไรสักอย่างแม้จะเป็นเรื่องเล็กน้อยก็ตาม พวกเขาจะต่อว่าตัวเองตัวเองอย่างหนัก เพราะพวกเขามีนิสัยช่างวิพากวิจารณ์เป็นทุนเดิมอยู่แล้ว หากผู้อื่นทำผิดพลาดเขาก็จะใช้วิพากษ์วิจารย์คนอื่นเช่นกัน เป็นโมเดลการปกป้องตัวเองของคนลักษณ์ 1

2. จุดแข็ง & จุดอ่อนของคนลักษณ์ 1

จุดแข็ง

• มีระเบียบ: ลักษณ์ 1 เป็นคนที่มีความสามารถในการจัดการกับข้อมูลและสถานการณ์ได้อย่างมีระเบียบและรอบคอบ จึงทำให้พวกเขาสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• มีจริยธรรมสูง: พวกเขามักมีหลักการที่ชัดเจนเกี่ยวกับความยุติธรรมและการทำสิ่งที่ถูกต้อง ซึ่งทำให้พวกเขาเป็นที่น่าเคารพน่านับถือในสังคม
• มุ่งมั่นตั้งใจ: พวกเขามักมองหาวิธีการที่สามารถทำให้สิ่งต่าง ๆ ดีขึ้น และไม่กลัวที่จะใช้ความพยายามในการเปลี่ยนแปลงสิ่งๆนั้น

จุดอ่อน

• การวิจารณ์ตนเองและผู้อื่นมากเกินไป: คนลักษณ์ 1 มักจะมีความคิดที่ว่าทุกอย่างต้องเป็นไปตามหลักการ ทำให้พวกเขามีแนวโน้มที่จะวิจารณ์ตนเองและผู้อื่น เมื่อไม่ได้ตามที่คาดหวัง อาจสร้างความเครียดและความกดดันให้กับตนเองและคนรอบข้างได้
• ความเครียดเมื่อเจอสิ่งที่ไม่สมบูรณ์แบบ : เมื่อเจอความไม่สมบูรณ์แบบ คนลักษณ์ 1 อาจรู้สึกเครียดและหงุดหงิด เนื่องจากพวกเขามีความปรารถนาที่จะให้ทุกอย่างเป็นไปตามมาตรฐานที่พวกเขาตั้งไว้ 
• ความไม่ยืดหยุ่น: ด้วยความเชื่อมั่นในความถูกต้องของตนเอง คนลักษณ์ 1 อาจไม่เปิดรับความคิดเห็นหรือมุมมองที่แตกต่างจากตนเอง พวกเขามักจะมองว่าวิธีของตนเองเป็นวิธีที่ดีที่สุด ทำให้มีความยากในการปรับตัวหรือยอมรับแนวคิดใหม่ ๆ

3. พื้นอารมณ์

ความโกรธ (Anger) เป็นอารมณ์หลักของคนลักษณ์ 1 ซึ่งเป็นพลังที่ผลักดันและกระตุ้นพวกเขาอย่างไม่รู้ตัว ความรู้สึกโกรธนี้ไม่ได้แสดงออกมาในลักษณะที่ดุดันหรือชัดเจนเหมือนกับลักษณ์อื่น ๆ แต่เป็นความรู้สึกที่ฝังอยู่ภายในตัวของคนลักษณ์ 1 ที่เกิดขึ้นจากความไม่พอใจและความรู้สึกที่ว่าทุกอย่างรอบตัวไม่เป็นไปตามมาตรฐานหรือความสมบูรณ์แบบที่พวกเขาคาดหวังไว้

นอกจากนี้ พวกเขายังมีแนวโน้มที่จะมองโลกในแง่ลบเมื่อเผชิญกับความไม่สมบูรณ์แบบ ซึ่งอาจจะทำให้เกิดความรู้สึกไม่พอใจในชีวิต

4. กลไกป้องกันตัวเอง

เป็นวิธีที่ลักษณ์แต่ละลักษณ์ใช้เพื่อป้องกันตนเองจากความรู้สึกที่ไม่พึงประสงค์จากความเจ็บปวด หรือสถานการณ์ที่ท้าทายทางจิตใจ ในกรณีของคนลักษณ์ 1 (The Perfectionist) กลไกป้องกันหลักคือ “Reaction Formation” (การทำสิ่งตรงข้าม) และ “Repression” (การกดความรู้สึก)

• Reaction Formation (การทำสิ่งตรงข้าม)

คนลักษณ์ 1 มักจะใช้ Reaction Formation ซึ่งหมายถึงการเปลี่ยนความรู้สึกหรือความคิดที่ขัดแย้งกับค่านิยมของตัวเองไปเป็นสิ่งที่ตรงข้าม ตัวอย่างเช่น หากคนลักษณ์ 1 รู้สึกโกรธ พวกเขาอาจเปลี่ยนความโกรธนั้นเป็นการแสดงออกที่เป็นมิตรและใจดีมากขึ้น เนื่องจากพวกเขาเชื่อว่าการแสดงความโกรธหรือการมีความคิดด้านลบเป็นสิ่งที่ผิดและไม่เหมาะสม

• Repression (การกดความรู้สึก)

คนลักษณ์ 1 มักจะกดความรู้สึกโกรธหรืออารมณ์ที่พวกเขามองว่าเป็นสิ่งไม่ดีหรือไม่เหมาะสมเอาไว้ เนื่องจากการกดความรู้สึกโกรธเป็นการหลีกเลี่ยงการเผชิญหน้ากับความรู้สึกที่พวกเขาคิดว่าไม่ดี พวกเขาเชื่อว่าต้องทำตัวเองให้สมบูรณ์แบบและรักษาภาพลักษณ์ที่ดีไว้เสมอ เพราะเหตุนี้จึงทำให้ลักษณ์ 1 ไม่สามารถอนุญาตให้ตัวเองแสดงความรู้สึกด้านลบออกมาได้

5. ลักษณ์ย่อยทั้ง 3 แบบของลักษณ์ 1 (Subtype)

ในศาสตร์นพลักษณ์ ลักษณ์ย่อย (Subtypes) จะเป็นการแบ่งลักษณะบุคลิกภาพออกเป็น 3 ประเภท ซึ่งเป็นผลจากสัญชาตญาณพื้นฐานที่ส่งผลต่อการแสดงออกของแต่ละคน โดยแต่ละลักษณ์ในนพลักษณ์จะมีลักษณ์ย่อยทั้งหมด 3 แบบ ได้แก่ Self-Preservation (ผดุงตน), Social (สังคม) และ One-to-One หรือ Sexual (สัมพันธ์) :

• ลักษณ์ 1 แบบ Self-Preservation (ผดุงตน)

ลักษณ์ 1 แบบผดุงตนจะเป็นคนที่ข่มอารมณ์โกรธได้ดีที่สุดและสมบูรณ์แบบที่สุดในบุคคลิกย่อยทั้งหมด 3 แบบ พวกเขาจะทำงานอย่างหนักเพื่อที่จะทำให้มันสมบูรณ์แบบมากขึ้น เขาจะเปลี่ยนความรู้สึกโกรธเป็นความอบอุ่น หนึ่งดูแลตนเชื่อว่าความโกรธเป็นสิ่งไม่ดี เขาจึงกดความรู้สึกโกรธ ให้อภัย และ มีน้ำใจให้มากที่สุด เพื่อที่เขาจะได้บรรลุความสมบูรณ์แบบที่เขาตั้งไว้ แต่กลับกัน ในใจพวกเขากลับมีความรู้สึกฉุนเฉียว และ ฉายาของพวกเขาคือจอมเนี๊ยบ

ลักษณะเด่น : ของ 1 ผดุงตนมีความใส่ใจในรายละเอียดสูง มีแนวโน้มที่จะรู้สึกว่าต้องทำทุกอย่างให้ดีที่สุดเพื่อสร้างความมั่นคงให้กับชีวิตตัวเอง มักจะคอยวิจารณ์ตัวเองอย่างเคร่งครัด มีความกังวลเรื่องการจัดการชีวิตประจำวัน มักเป็นคนที่พึ่งพาได้ มีความรับผิดชอบสูง และทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

• ลักษณ์ 1 แบบ Social (สังคม)

ลักษณ์ 1 แบบสังคม จะเนียบน้อยกว่า 1 ผดุงตน พวกเขามีความตั้งใจที่จะสวมบทให้ดูสมบูรณ์แบบมากที่สุด ให้ความสำคัญกับการรจะเป็นแบบอย่างให้ผู้อื่นเห็นว่าสิ่งนี้คือสิ่งที่ถูกต้อง ลักษณะภายนอกของลักษณ์ 1 แบบสังคม พวกเขาจะเหมือนครู เคร่งครัด ไม่ยืดหยุ่น ไม่ปรับตัว มีนิสัยที่ยึดมั่นในแนวคิดของตัวเองว่าถูกต้อง และ อาจทำตัวเหนือกว่าคนอื่น 

ลักษณะเด่น : เป็นผู้นำที่มีความรับผิดชอบสูงมีความมุ่งมั่นที่จะทำให้สังคมหรือกลุ่มที่ตนอยู่มีความถูกต้องและเป็นระเบียบ มักจะเป็นคนที่คอยแนะนำหรือเป็นตัวอย่างให้กับผู้อื่นได้ดี

• ลักษณ์ 1 แบบ One-to-One หรือ Sexual (สัมพันธ์)

ลักษณ์ 1 แบบสัมพันธ์เป็นบุคคลิคผกผันที่แสดงความโกรธออกมาอย่างเปิดเผย เป็นคนใจร้อน อาจก้าวร้าว มุ่งมั่นในสิ่งที่พวกเขาต้องการ 1 แบบสัมพันธ์จะต่างจาก 1 ผดุงตน และ 1 สังคม เนื่องจากพวกเขาไม่สนใจที่จะทำให้ตัวเองสมบูรณ์แบบ แต่เขากลับต้องการที่จะปรับปรุงคนอื่นให้ดึขึ้น หรือ ทำให้โลกเป็นสถานที่ๆดีขึ้น 

ลักษณะเด่น  ของลักษณ์ย่อยแบบความสัมพันธ์คือ ต้องการทำให้ผู้อื่นเป็นคนที่สมบูรณ์แบบมากขึ้น เขาสามารถมองจุดแข็งและจุดอ่อนของผู้อื่นได้ชัดเจนและมีหนทางในการพัฒนาบุคคลนั้นๆ 

6. สภาวะปีกของลักษณ์ 1

สภาวะปีกของคนลักษณ์ 1 คือ ปีก 9 และ ปีก 2 โดยสภาวะปีกจะส่งผลให้บุคลิกภาพของคนลักษณ์นั้นมีความสมดุลหรือมีการแสดงออกมาในหลายมิติ 

• ลักษณ์ 1 ปีก 9 (The Peacemaker) :

คนลักษณ์ 1 ปีก 9 มักจะมีลักษณะบุคลิกภาพที่เงียบสงบและสงบเสงี่ยมมากกว่า พวกเขาจะมีแนวโน้มที่จะรักษาความสงบและความเป็นกลางในการจัดการกับปัญหา มีความใจเย็นและสามารถมองสถานการณ์ในมุมที่เป็นธรรมมากขึ้น

• ลักษณ์ 1 ปีก 2 (The Helper) :

คนลักษณ์ 1 ปีก 2 มักจะมีความมุ่งมั่นในการช่วยเหลือและสนับสนุนผู้อื่น พวกเขามีแนวโน้มที่จะเป็นคนที่เปิดเผยและใส่ใจความรู้สึกของผู้อื่นมากขึ้น ต้องการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีและพร้อมที่จะให้ความช่วยเหลือแก่คนรอบข้าง

7. สภาวะลูกศรของลักษณ์ 1

สภาวะลูกศร (Arrows) ในศาสตร์นพลักษณ์หมายถึงการเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมในสภาวะที่มั่นคงและไม่มั่นคง โดยลักษณ์ 1 จะมีลูกศรที่เชื่อมโยงไปยังลักษณ์ 7 และลักษณ์ 4

• สภาวะที่มั่นคง : เมื่ออยู่ในสภาวะที่มั่นคง คนลักษณ์ 1 มักจะแสดงออกถึงลักษณะของลักษณ์ 7 ซึ่งมีความกระตือรือร้น สนุกสนาน และเต็มไปด้วยพลัง พวกเขาจะเปิดใจและยืดหยุ่นมากขึ้น สามารถสนุกกับชีวิตและไม่กดดันตัวเองในเรื่องความสมบูรณ์แบบ
  
• สภาวะที่ไม่มั่นคง : ในสภาวะที่ไม่มั่นคง คนลักษณ์ 1 อาจแสดงออกเหมือนลักษณ์ 4 ซึ่งมีความอ่อนไหวและแปรปรวน พวกเขาอาจรู้สึกเครียดและวิตกกังวลมากขึ้นเมื่อเผชิญกับความไม่สมบูรณ์ในชีวิตรู้สึกว่าตนเองไม่ดีพอ เกิดความอิจฉาผู้อื่นหรือรู้สึกว่าตนเองแตกต่างและโดดเดี่ยว

8. ความสัมพันธ์กับคนลักษณ์ 1

คนลักษณ์ 1 มักจะมีความสัมพันธ์ที่เต็มไปด้วยความจริงใจและความรับผิดชอบ พวกเขามีมาตรฐานสูงและยึดมั่นในหลักการที่ถูกต้อง พวกเขาจึงมีแนวโน้มที่จะต้องการความเรียบร้อยและเป็นระเบียบทั้งในชีวิตส่วนตัวและในความสัมพันธ์

อย่างไรก็ตาม การตั้งมาตรฐานสูงในความสัมพันธ์อาจทำให้คนลักษณ์ 1 มีความเข้มงวดกับตัวเองและผู้อื่น จนอาจเกิดความเครียดหรือความไม่พอใจในบางครั้ง พวกเขาจึงต้องเรียนรู้ที่จะปล่อยวางและยอมรับข้อบกพร่องของตนเองและผู้อื่น

9. วิธีพัฒนาตัวเองของคนลักษณ์ 1

การพัฒนาตนเองของคนลักษณ์ 1 คือการเรียนรู้ที่จะยอมรับข้อบกพร่องทั้งในตัวเองและในสิ่งรอบข้าง พวกเขาควรฝึกฝนการปล่อยวางความคิดที่ต้องการให้ทุกอย่างสมบูรณ์แบบ  และพยายามเข้าใจว่าความไม่สมบูรณ์ก็เป็นส่วนหนึ่งของชีวิต

นอกจากนี้ การเปิดใจและสื่อสารความรู้สึกของตนเองกับคนรอบข้างเป็นสิ่งสำคัญ คนลักษณ์ 1 ควรสร้างเวลาสำหรับการทำกิจกรรมที่สนุกสนานและผ่อนคลาย เพื่อให้สามารถเข้าถึงความสุขและความพึงพอใจในชีวิตได้มากขึ้น

แหล่งอ้างอิง

• Beatrice Chestnut, The Complete Enneagram 27 Paths to Greater Self-Knowledge
• Daniels, Don Richard, and Price, Tara. (2000). The Essential Enneagram: The Definitive Personality Test and Self-Discovery Guide. HarperSanFrancisco
• https://www.enneagraminstitute.com/
• https://www.enneagramworldwide.com/
• https://www.urbinner.com/post/enneagram-type-1